Diş profesyonelleri birkaç farklı diş numaralandırma sistemi kullanır. Bu sistemlerden birkaçına örnek vermek gerekirse; WHO / FDI ISO sistemi, Palmer sistemi, Evrensel ( Universal ) Sistem. ISO sisteminin Dünya genelinde en popüler sistem olduğu söylenebilir. Bunun yanında ülkesel, bölgesel farklılıklar da vardır. Mesela Amerika Birleşik Devletleri gibi birkaç ülkede Evrensel sistem ile diş notasyonu yapılır. Şimdi bu sistemleri tanıyalım.
Iso Sistemi / Fdi
Bu sistem dünya çapında kullanılmaktadır. Dünya Diş Hekimleri Birliği ( FDI ) tarafından geliştirilmiştir. Aşağıdaki tabloda ISO sistemi numaralandırması verilmiştir. Bu numaralandırmaya göre hastanın solu tabloda sağ taraftadır.
Süt dişleri içinse tablo aşağıdaki gibi olmaktadır.
FDI sınıflandırmasına göre 11 – 21 numaralı dişler üst orta sürekli keserler – insizörler -, 51 – 61 ise süt üst orta keserler olmaktadır.
Burada gördüğünüz üzere üst ve alt tarafta sağ sol ayrımı var. Bunlara çeyrek diyoruz. Kodlamayı da şu şekilde yapıyoruz: üst sağ, üst sol, alt sol, alt sağ sırasıyla 1 – 2 – 3 – 4 diye kodlanır. Okurken ilk olarak bu çeyreklerin kodları söylenir. Ardından da dişin o çeyrekte kaçıncı sırada olduğu söylenir. Mesela üst sağ sürekli kanin dişini ( 13 ) ‘ bir, üç ‘ diyerek okuruz.
Fakat burada belirtmek gerekir ki Türkiye’de kodlama mesela aynı üst sağ kanin dişi için ‘bir, üç‘ diye değil ‘on üç ‘ şekilde yapılır. Rakamlar ayrı ayrı değil sayı tam olarak okunur.
Palmer Sistemi
Palmer notasyonu da bazı ülkelerde diş hekimleri ve diş hekimliği öğrencileri tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Birleşik Krallık, Rusya, Hindistan gibi pek çok ülkede kullanılmaktadır.
Palmer sisteminde dişin çeyreğini belirtmek için semboller kullanılır. Sürekli dişler 1 – 8 arası rakamlarla gösterilirken süt dişleri harflerle gösterilir. Aşağıdaki tabloda sürekli dişlerin Palmer notasyonunu görmektesiniz.
Süt dişlerinde ise tablomuz şöyle oluyor:
Bu sistemin zaaflarından biri kullanılan sembolün dijital ortama aktarılmasıdır. Örnek vermek gerekirse ┐ sembolünü çıkartmak için U+2510 gibi bir tuşa basmamız gerekiyor sanırım. Bu konuda font çalışmaları olduğunu duymuştum. Sonuç itibariyle dijital ortamda Palmer sisteminin dezavantajları var denebilir.
Üniversal Numaralandırma Sistemi
Amerika Birleşik Devletinde kullanılan bir sistemdir. Sürekli dişler rakamlarla ( 1-32 ) süt dişler harflerle ( A-T ) gösterilir.
Bu sistemlerden başka kullanılan sistemler de mevcuttur. Bunlardan biri alphanumeric notasyondur. Bu sistem Palmer sisteminin düzenlenmesiyle oluşturulmuştur. Amaç elektronik ortama aktarımdır. U ( üst ) L ( alt ) R ( sağ ) L ( sol ) olarak kodlanır. Bunun yanına sırasına göre dişin numarası gelmektedir Palmer sistemine göre. UR1 sürekli üst sağ santral insizör diş olmaktadır. Eğer diş süt dişiyse rakam değil Palmer sistemine uygun harf gelmektedir.