Bir prizde, bulutlarda, tren raylarında, bir kapıda ya da aklınıza gelebilecek rastgele bir objede insan yüzü görmek hayli yaygın bir durum. Pareidolia ismi verilen bu durum daha genel bir tabir olsa da büyük oranda aslında o denli olmayan şeyleri insan yüzlerine benzetmek en yaygın gözlemlenen tipi.
Bilim insanları, bu durumun neden yaşandığına daha kesin karşılıklar bulabilmek ve beynimizin hareketlerini incelemek için yeni bir çalışma gerçekleştirdi. Maksatları ise beynin bir insan yüzünü tanımlama süreci ile ‘insan yüzüne benzetilen nesneleri’ tanımlama sürecinin büsbütün tıpkı olup olmadığını keşfetmekti.
Beynin her iki durumda da birebir hudut ağlarını kullandığı tespit edildi:
Aslında bu objeleri neden insan yüzüne benzettiğimiz konusunda verilmiş kıymetli bir yanıt var. İnsan yüzlerini tanımlamak, toplumsal bağlantılarımız ve atacağımız adımları kestirebilmemiz için hayli kıymetli. Bu sebeple beynimiz insan yüzlerini ve sözleri tanımlamak için epeyce süratli, kestirme ve çok az bilgi gerektiren bir yol geliştirmiş durumda. Bu kestirme yol da tahminen de sırf bir çift göz ve bir burun ile bunun bir yüz olduğuna karar verip değerlendirmeye almamıza sebep oluyor.
Yürütülen yeni araştırma ise insan yüzüne benzeyen objeler tanımlanırken beynin gerçek bir insan yüzünü değerlendirdiği sürecin birebir işlendiğini ortaya koyuyor. Ayrıyeten tekrar araştırma sonuçlarına nazaran beynimiz her iki durumda da tıpkı hudut ağlarını kullanıyor. Bu da beynimizin, gerçekte insan yüzü olmayan bir obje gördüğümüzde bile onu bir insan yüzü olarak algıladığını ve o halde işlediğini ortaya koyuyor.
17 kişi üzerinde gerçekleştirilen bu araştırmada bilim insanları gönüllülere gerçek insan yüzlerinden ve insan yüzüne benzeyen objelerden oluşan imgeler gösterdi. Art geriye keyifli yüzler görmek, gelecek sonraki yüzü de keyifli olarak algılamamıza sebep oluyordu. Beyin bu yanılgıya hem gerçek yüzlere hem de yüz gibisi objelere bakarken düştü. Bu önyargının hem gerçek hem de hayali yüzlerde gözlemlenmesi, beynin onları misal biçimde işlediğini ve misal hudut ağlarını kullandığını kanıtlamış oldu.