Türk’ün Tarihe Kazıdığı El Emeği: Dokumacılık

Geleneksel el sanatlarımızdan en önemlilerinden birisi dokumacılıktır. Kökeni Türkistan’a uzanır. Halı dokumacılığı, kilim dokumacılığı, keçe dokumacılığı denince akla ilk Türk Dünya’sı gelir. Orta Asya’dan beri hayvancılıkla uğraşan Türkler, birbirinden güzel halı ve kilim dokuyarak, eşsiz sanat eserleri üretmişlerdir.

Pazırık halısı ve ona uygun olarak yeniden dokunan Niğde halısı Tarihin bilinen en eski halısı; Rus arkeolog Rudenko tarafından 1947-1949 yılları arasından Altay dağları pazırık mevkiinde çıkarılan Pazırık Halısı’dır. Hunlara ait olduğu düşünülen, 189 cm *200 cm boyutunda, inanılmaz incelikte (2mm), 10 cm’de 36000 Türk düğümlü(gördes) halı 1950 yılından beri St.Petersburg Ermitage Müzesi’nde sergilenmektedir. M.Ö 3.yy ile 5.yy arası bir tarihe ait olduğu düşünülmektedir.

Pazırık Halısı motiflerin zenginliği, inceliği, çift düğüm tekniği, düğüm sıklığı açılarından üstün bir sanat eseridir. Sergilendiği ilk günden beri hayranlıkla izlenmektedir.

Halıdan başka pazırık kurganlarından keçe yaygıları da çıkarılmıştır. Bunların şekilleri, desenleri, kullanılan hayvan figürleri günümüz Türk halılarıyla benzerlikler göstermektedir.

Halı, kilim, keçe dokumacılığı, Türk Dünyası’nın ortak kültürel mirasıdır. Türkmenistan’da 1992 yılından beri her yıl mayıs ayının son pazar günü Halı Bayramı olarak kutlanır. Geleneklerini yaşatmanın, atalarına sadakatin bir göstergesi olarak, Türkmenistan Bayrağı’nı ülkenin 5 eyaletinde dokunan, 5 ayrı halı deseni süsler. Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve ülkemizde halı dokumacılığına büyük önem verilmektedir.

Türkiye’de birçok kıymetli sanat eseri halılar, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi, İstanbul Vakıflar Halı Müzesi ve pek çok ilimizde bulunan etnografya müzelerinde sergilenmektedir.

Anadolu Selçukluları, Konya merkezli olarak eşsiz halı dokuma örnekleri bırakmışlardır. Birçok camiide Selçuklu halıları bulunmaktadır. Selçuklu sultanları camilerin mefruşatı için; Kuranlar, şamdanlar, rahleler, halılar, seccadeler vakfetmişlerdi. Anadolu halı sanatının en erken örnekleri Konya halılarıdır. Konya Etnografya Müzesi, eşsiz halılara ev sahipliği yapar.

Aynı şekilde Sivas, Uşak, Isparta, Kayseri (Bünyan), Kırşehir, Çanakkale, Muğla(Milas), Kocaeli(Hereke), Balıkesir(Sındırgı Yağcıbedir), Van, Kars, Konya(Ladik) şehirleri gibi Türkiye’nin dört bir yanında nadide halılar dokunur. Bu halılar geçmişten günümüze uzanan kültürel mirasımızdır.

Yorum yapın